Η ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗΣ
Η Θεωρία της Επανάληψης αφορά την ερμηνεία των νεολιθικών ειδωλίων. Στοιχειοθετήθηκε και υποστηρίχθηκε για πρώτη φορά το 1990* από την Λάια Ορφανίδη και βασίζεται στο γεγονός ότι μόνον ό,τι επαναλαμβάνεται σταθερά είναι σύμβολο, δηλ. απεικονιστική απόδοση εννοιών ή ιδεών. Η σχηματική της παράσταση εμφανίζεται στον παρακάτω πίνακα:
* Ορφανίδη, Λ. 1990: «Νεολιθικά ανθρωπόμορφα ειδώλια της Λακωνίας», Λακωνικαί Σπουδαί, 10: 483-95.
Ως υπεύθυνη του Νεολιθικού Προγράμματος της Ακαδημίας Αθηνών, η Λάια Ορφανίδη ασχολήθηκε επί πολλά χρόνια με τη νεολιθική ειδωλοπλαστική και έκανε συγκριτικές μελέτες τόσο σε παλαιότερα ευρήματα όσο και σε ένα πλουσιότατο υλικό από ιδιωτικές συλλογές της Θεσσαλίας στην Ελλάδα, το οποίο για πρώτη φορά άρχισε να δημοσιεύει πρόσφατα. Το υλικό αυτό ξεπερνά τα δυόμισυ χιλιάδες ειδώλια.
Η συνολική επαναθεώρηση της μεθόδου ερευνητικής προσέγγισης των ειδωλίων όπως επιχειρείται να αναλυθεί από την Λάια Ορφανίδη, είναι το αποτέλεσμα μιας πολυετούς προσπάθειας να κατανοηθούν οι μορφές επικοινωνίας διά της απεικόνισης (φυσιοκρατικής ή σχηματικής), μεταξύ ειδωλοπλάστη και νεολιθικού κοινωνικού συνόλου, δεδομένου ότι κάθε εικόνα του ορατού κόσμου ενέχει ψήγματα του αόρατου, δηλ. στοιχεία αντιλήψεων και συναισθημάτων.
Aφετηρία αυτής της ερμηνευτικής προσέγγισης είναι το γεγονός ότι ο ειδωλοπλάστης δίνει μορφή στη σκέψη του και η μορφή αυτή (το ειδώλιο) διασχίζει τον φυσικό κόσμο για να μετατραπεί από τις ανθρώπινες αισθήσεις πάλι σε σκέψη.
Στόχος της είναι η απομόνωση εκείνων των τυπολογικών γνωρισμάτων των ειδωλίων που αποκαλύπτουν και προσδιορίζουν συστήματα σκέψης και συμπεριφοράς.
Η Λάια Ορφανίδη έχει ως απώτερο σκοπό τoν εντοπισμό κοινών τυπολογικών στοιχείων σε ειδώλια που έχουν ανακαλυφθεί – τουλάχιστον σε ανθρωπόμορφα – ώστε να μπορεί κάποιος να προχωρήσει στην ερμηνεία χωρίς απαραίτητα την ανάγκη ύπαρξης ακριβούς χρονολόγησης και θέσης εύρεσης αλλά ούτε και της ευρύτερης περιοχής προέλευσης.
Μελετά τα ειδώλια ως τμήματα συστημάτων συμπεριφοράς, τα ειδώλια μελετώνται πρώτα σε σχέση με άλλα ειδώλια και στη συνέχεια στο κοινωνικό και το ατομικό πλαίσιο των κατασκευαστών και των χρηστών τους.
Βασιζόμενη στη γενικότερη μορφή των ειδωλίων και στον βαθμό επανάληψης των ειδικών χαρακτηριστικών τους, προτείνει μια εναλλακτική μεθοδολογική / ερμηνευτική προσέγγιση του θέματος.
- Φυσιοκρατικά Ειδώλια Ποικίλης Τυπολογίας
- Φυσιοκρατικά Ειδώλια Σταθερής Τυπολογίας
- Σχηματικά Ειδώλια Ποικίλης Τυπολογίας
- Σχηματικά Ειδώλια Σταθερής Τυπολογίας