Η πρώιμη ειδωλοπλαστική εμφανίζεται στο τέλος της Παλαιολιθικής Εποχής και είναι φαινόμενο που επαναλαμβάνεται συχνά και σε απομακρυσμένες γεωγραφικές συντεταγμένες. Αν και η τάση να συνδέεται με την ανθρώπινη θρησκευτικότητα ήταν ανέκαθεν συχνή, είναι μεγάλη πρόκληση να διερευνάται και μέσα από μια κοινωνική προσέγγιση της θρησευτικότητας.
Δεν γνωρίζουμε με βεβαιότητα αν η χρονοβόρα τέχνη της ειδωλοπλαστικής είναι τεκμήριο για λανθάνουσες πολιτισμικές δομές, καθώς και αν οποιοσδήποτε μπορούσε να έχει την ευφυϊα και τη δεξιότητα ώστε να γίνει ειδωλοπλάστης.
Τα νεολιθικά ειδώλια είναι πολλά σε όλα τα Βαλκάνια, τη νοτιοανατολική Ευρώπη και την ανατολική Μεσόγειο και ο αριθμός τους μειώνεται απότομα προς το τέλος της περιόδου. Παρουσιάζουν τεράστια ποικιλία θεμάτων χωρίς όμως να είναι θεαματικά ως προς την κατασκευή και τα υλικά, όπως συμβαίνει με τα ειδώλια των ιστορικών χρόνων. Επειδή συχνά είναι αστρωματογράφητα επιφανειακά ευρήματα, είναι δύσκολο να έχουν ακριβή χρονολόγηση καθώς και να ενταχθούν σε ομοιογενή σύνολα ως προς την προέλευση ή την τυπολογία. Για τον λόγο αυτό δεν υπάρχει κάποια κοινώς αποδεκτή θεωρητική και μεθοδολογική προσέγγιση των νεολιθικών ειδωλίων.
